Szczerbiński Wiesław Alfons Antoni, pseud. S. Wiesławski (1900–1972), inżynier leśnictwa, profesor Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu.
Ur. 20 IX w Poznaniu, był synem Wincentego (1861–1926), aptekarza w Lipinach i Poznaniu, od r. 1891 członka zwycz. Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk i sekretarza jego Wydz. Przyrodniczego (1893–6), oraz Jadwigi z Siemianowskich (1863–1905). Miał brata, Stanisława Franciszka (1892–1974), w r. 1910 prezesa koła tajnego Tow. Tomasza Zana w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, potem przeora Zgromadzenia OO. Filipinów w Gostyniu, i trzy siostry: Zofię, Teresę oraz Marię, nauczycielkę muzyki.
Od r. 1910 uczył się S. w Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym im. Gotthilfa Bergera w Poznaniu; był tam członkiem tajnego Tow. Tomasza Zana. Po wybuchu powstania wielkopolskiego wstąpił ok. 5 I 1919 do 4. p. strzelców wielkopolskich w Gnieźnie i po przeszkoleniu został wysłany w stopniu strzelca na front. W czerwcu t.r. wrócił do Gniezna i po odbyciu kilkutygodniowego kursu podoficerskiego służył w jednostce WP w Wolsztynie. W październiku t.r. otrzymał urlop na dokończenie nauki i po zdaniu eksternistycznie egzaminu przy Wydz. Szkół Średnich Min. b. Dzielnicy Pruskiej otrzymał 15 III 1920 świadectwo dojrzałości. Po powrocie do wojska, od sierpnia do listopada 1920, szkolił rekrutów baonu zapasowego w 57. pp w Poznaniu. Zwolniony t.r. z wojska, odbył praktykę leśną w państw. Nadleśnictwie Czeszewo (pow. wrzesiński).
Od października 1921 studiował S. w Sekcji Leśnej Wydz. Rolniczo-Leśnego Uniw. Pozn. W okresie studiów był członkiem Zjednoczenia Młodzieży Narodowej. Równocześnie od sierpnia 1923 pracował jako adiunkt i p.o. nadleśniczy w państw. nadleśnictwach Dyrekcji Poznańskiej: Zielonka (pod kierunkiem Wiesława Krawczyńskiego), Czeszewo (1924), Kąty, Mosina (1927), Wanda (1928) i Gliśnica. W dn. 29 IV – 5 V 1926 uczestniczył w Międzynarodowym Kongresie Leśnym w Rzymie i Mediolanie, o czym złożył szczegółowe sprawozdanie („Przegl. Leśniczy” nr z czerwca 1926). W r. 1925 ukończył studia i 21 III t.r. uzyskał stopień inżyniera leśnictwa. Latem 1928 odbył ośmiotygodniowe szkolenie w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Śremie i jesienią t.r. awansował do stopnia podporucznika rezerwy. Od r. 1929 pracował jako referendarz w Dep. Leśnictwa Min. Rolnictwa i Reform Rolnych w Warszawie, a od czerwca t.r. był nadleśniczym w Nadleśnictwie Rydzyna (pow. leszczyński) Fundacji Sułkowskich, podlegającym Min. WRiOP, gdzie prowadził badania nad biologią sarny i praktyczną ochroną ptaków (zakładanie skrzynek lęgowych i obrączkowanie). W l. 1931 i 1932 odbył wojskowe kursy taborowe w Przemyślu i Bochni. Do r. 1939 opublikował ok. 60 artykułów popularnonaukowych, sprawozdań i tłumaczeń z zakresu hodowli lasu, drzewnictwa, a przede wszystkim łowiectwa i ochrony przyrody, w czasopismach specjalistycznych, m.in. „Przeglądzie Leśniczym”, „Rynku Drzewnym”, „Echach Leśnych”, „Poznańsko-Pomorskich Wiadomościach Łowieckich” i „Echach Polskich Łowisk”.
Dn. 24 VIII 1939 został S. zmobilizowany; uczestniczył w kampanii wrześniowej jako dowódca taborów 25. DP Armii «Poznań». Podczas bitwy pod Witkowicami nad Bzurą (19 IX t.r.) dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał kolejno w obozach: w Sochaczewie, Żyrardowie, Skierniewicach, Altengrabow i Osterode (w górach Harz). W sierpniu 1940 został przewieziony do oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew); w działającym tam oficjalnie Kole Leśników, gromadzącym 111 oficerów, był S. w l. 1940–1 bibliotekarzem oraz wygłaszał prelekcje na temat hodowli zwierzyny łownej. W r. 1942 napisał pracę Myśliwy doskonały (rkp. w Muz. Ośrodka Kult. Leśnej w Gołuchowie, pow. kaliski).
Po zakończeniu wojny S. wrócił do pracy w Fundacji Sułkowskich jako nadleśniczy w nadleśnictwach Leszno i Dąbcze (gm. Rydzyna). Równocześnie działał w Lesznie jako członek Powiatowej Rady Narodowej i przewodniczący jej Komisji Kontroli Społecznej; był też łowczym powiatowym, przewodniczącym Sądu Koleżeńskiego Związku Zawodowego Leśników oraz powiatowym delegatem ds. ochrony przyrody. W styczniu 1950 został radcą w Dyrekcji Lasów Państw. w Poznaniu. W lutym 1951 objął stanowisko adiunkta w Katedrze Ogólnej Hodowli Lasu Wydz. Leśnego Uniw. Pozn. (od października t.r. Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu); prowadził tam zajęcia z hodowli lasu, łowiectwa i ochrony przyrody. Pod kierunkiem Leona Mroczkiewicza przygotowywał od r. 1952 pracę kandydacką Podstawy metodyki badań samosiewu sosnowego w oparciu o powierzchnie próbne (niepublikowana); na jej podstawie otrzymał 2 X 1956 stopień kandydata nauk leśnych. W nadleśnictwach Zielonka i Siemianice prowadził badania naukowe w zakresie problematyki łowieckiej, zwłaszcza ekologii oraz biologii ptaków i ssaków łownych. Postulował gospodarkę łowiecką opartą na podstawach ekologicznych, respektującą naturalne prawa przyrody. Jako myśliwy zaprzestał od l. pięćdziesiątych strzelania i na polowania wybierał się tylko z lornetką. Opublikował m.in. rozprawy Myśliwy wobec zagadnień ochrony przyrody (Kr. 1953, wspólnie z Bronisławem Ferensem) oraz Ochrona przyrody a łowiectwo („Pomor.-Pozn. Biul. Łowiecki” 1957 nr 4). Problematykę pracy kandydackiej kontynuował w rozprawach napisanych wspólnie ze Stanisławem Szymańskim: Badania nad nieprawidłowościami w budowie morfologicznej młodej sosny pospolitej (Pinus silvestris L.) („Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk. Prace Kom. Nauk Roln. i Leśnych” T. 4: 1957 z. 2) oraz Problem przerostów i rozpieraczy w litych młodnikach sosnowych oraz ocena zastosowanych metod ich unieszkodliwiania (tamże T. 6: 1959 z. 1).
Dn. 29 I 1959 otrzymał S. tytuł naukowy docenta. Po utworzeniu w lipcu 1960 Zakł. Gospodarstwa Łowieckiego przy Katedrze Ogólnej Hodowli Lasu objął jego kierownictwo i doprowadził do przekształcenia 28 VI 1962 w Katedrę, którą zorganizował i od 1 IX t.r kierował jako docent etatowy. W l. 1962–4 był prodziekanem, a w l. 1964–6 dziekanem Wydz. Leśnego. Dn. 28 IV 1967 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. nauk leśnych. Opublikował w tym okresie m.in. prace: Łowiectwo – podstawy ekologiczne (P. 1962, 1965), Kilka zagadnień nowoczesnego łowiectwa (P. 1964, 1967), Łowiectwo – podstawy biologiczne (P. 1970), Las i zwierzyna dawniej a dziś („Las Pol.” R. 42: 1968 nr 17), Las – pole – zwierzyna („Zachodni Poradnik Łowiecki” R. 13: 1972 nr 2) oraz Żubr a Puszcza Białowieska (W. 1972). Był członkiem Komitetu Redakcyjnego i Rady Programowej, a także autorem szeregu haseł pierwszej w Polsce (wydanej już po jego śmierci) „Małej encyklopedii leśnej” (W. 1980). Ogółem ogłosił ok. 150 prac naukowych i popularnonaukowych z łowiectwa, hodowli lasu i ochrony przyrody, również na łamach „Sylwana” i „Łowcy Polskiego”. Był promotorem 80 prac magisterskich i 3 doktorskich; jego uczniem był m.in. następca na Katedrze Bogusław Fruziński.
Jako autorytet w dziedzinie leśnictwa działał S. w wielu gremiach naukowych, m.in. w Komitecie Nauk Leśnych Wydz. V PAN, Komitecie Ekologicznym PAN, Państw. Radzie Łowieckiej oraz Inst. Badawczym Leśnictwa w Warszawie (jako członek Zarządu Głównego i Rady Naukowej). Był też członkiem Polskiego Tow. Leśnego, w którym przewodniczył Oddz. Poznańskiemu (1956–9) i Komisji Łowiectwa przy Zarządzie Głównym, Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk oraz Rady Naukowej Rolniczych i Leśnych Zakładów Doświadczalnych Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. Dn. 30 IX 1970 przeszedł na emeryturę. Zmarł 2 V 1972 w Poznaniu, został pochowany na cmentarzu paraf. na Górczynie (kw. II PR 30–6). Był odznaczony m.in. Medalem Niepodległości (1937), Złotym Krzyżem Zasługi (1958) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1970).
S. ożenił się 9 VII 1928 ze Stanisławą Józefą z Ozdowskich (1902–1978), siostrą Marii, zamężnej za Janem Bogumiłem Sokołowskim (zob.). Małżeństwo było bezdzietne.
Absolwenci, doktoraty i habilitacje Wydziału Rolniczo-Leśnego i Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego oraz Wydziału Leśnego Wyższej Szkoły Rolniczej i Akademii Rolniczej w latach 1919–1994, Oprac. J. Meixner, P. 1995; Bibliografia polskiego piśmiennictwa leśnego za l. 1953–73, W. 1961–79; Bibliografia publikacji pracowników Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu w l. 1945–75, P. 1974–80; Borczyński M., Almanach polskich leśników kombatantów, P. 1997; Mała encyklopedia leśna, W. 1980; Paluszkiewicz M., Szews J., Słownik biograficzny członków tajnych towarzystw gimnazjalnych w Wielkim Księstwie Poznańskim 1850–1918, P. 2000; Poczet członków Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1857–2007, Red. A. Pihan-Kijasowa, P. 2008; Wpol. Słown. Biogr.; Wykaz stopni i tytułów naukowych nadanych w dziedzinie leśnictwa i drzewnictwa polskiego w latach 1918–1964, W. 1966; – Broda J., Historia leśnictwa w Polsce, P. 2000; Dzieje akademickich studiów leśnych w Poznaniu 1919–2009. Nauka dla praktyki leśnej, Red. J. Broda, P. 2009 s. 137, 145–6 (fot.), s. 240; Dzieje akademickich studiów rolniczych i leśnych w Wielkopolsce 1919–1969, P. 1970; Jabczyński Z., Alma Mater i wychowankowie. Jednodniówka Zarządu Stowarzyszenia Absolwentów Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, 5–6 października 1970, P. 1970 s. 11 (fot.); Kronika Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu za lata akademickie 1951/2 – 1958/9, P. 1960; Leśnictwo polskie w okresie drugiej wojny światowej, Red. A. Żabko-Potopowicz, W. 1967; Łowiectwo, Red. J. Krupka i in., W. 1989; Miśkiewicz B., Z dziejów łowiectwa w Wielkopolsce, P. 1994; Nauka w Wielkopolsce, Red. G. Labuda, P. 1973; Nauki leśne w Polsce 1920–1970, Red. A. Żabko-Potopowicz, W. 1997; Pasławski T., Łowiectwo, „Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol.”, S. B, 1980 z. 30 s. 72, 74; Polskie Towarzystwo Leśne w Polsce Ludowej (działalność i kierunki rozwoju), W. 1972 s. 88, 107, 162, 236, 253; Skowronek T., Nie zapomnieli… Działalność leśników w niemieckich oficerskich obozach jenieckich w czasie drugiej wojny światowej, W. 2004; Sokołowski J., Ptaki ziem polskich, W. 1958 II 41; 60 lat akademickich studiów rolniczych i leśnych w Poznaniu, P. 1981 s. 315–16 (fot.); Twórcy i organizatorzy leśnictwa polskiego na tle jego rozwoju, W. 1974; Uniw. Pozn. Księga pamiątkowa; Veritate et scientia. Księga pamiątkowa w 125-lecie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Red. A. Gąsiorowski, W.–P. 1982 (dot. ojca); Wielkopolska w dziejach łowiectwa polskiego. Materiały z sesji zorganizowanej z okazji XX-lecia Muzeum Środowiska Przyrodniczego i Łowiectwa Wielkopolskiego w Uzarzewie w dniach 6–7 listopada 1997 roku, Szreniawa 1998 s. 43–5, 89–92; Z dziejów lasów państwowych i leśnictwa polskiego 1924–2004, W. 2006 II 206, 214, III/2 98; Zeszyt jubileuszowy Wydziału Leśnego. Z okazji 125-lecia studiów rolniczych w Wielkopolsce, 75-lecia akademickich studiów rolniczych i leśnych w Poznaniu, P. 1995 s. 39, 44, 99, 101, 133, 143–4 (fot.); – „Brzask” R. 8: 1922 nr 3–4 s. 34; „Echa Leśne” R. 10: 1933 nr 4 s. 18–19 (fot.), R. 14: 1937 nr 11 s. 232; „Kalendarz Leśny Inform.” R. 2: 1927 s. 209, R. 3: 1928 s. 342, R. 4: 1929 s. 213; „Las Pol.” R. 33: 1959 nr 24, R. 41: 1967 nr 13–14 s. 33; „Nasza Przeszłość” T. 32: 1970 s. 133–4, 138, 141 (dot. brata S-ego); „Przegl. Leśniczy” 1925 nr z sierpnia s. 281, 1926 nr z kwietnia s. 238, 1927 nr z listopada s. 655, 1930 nr z marca s. 168, 1931 nr z marca s. 143, 145; „Sylwan” R. 111: 1967 nr 4 s. 66, 70, 77, 80; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Gaz. Pozn.” 1972 nr 105, „Głos Wpol.” 1972 nr 105, 106, „Las Pol.” R. 46: 1972 nr 17 s. 21 (B. Fruziński, fot.), „Łowiec Pol.” 1972 nr 18 s. 14 (fot.), „Spraw. Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk” 1972 I i II kwart. s. 208–11 (B. Zabielski), „Sylwan” R. 117: 1973 nr 4 s. 85–6 (B. Zabielski, fot.), „Trybuna Ludu” 1972 nr 125, 126, „Tyg. Powsz.” 1972 nr 25, „Zachodni Poradnik Łowiecki” R. 13: 1972 nr 2 s. 3–8 (S. Dzięgielewski, fot.), „Życie Warszawy” 1972 nr 110; – AP w P.: sygn. 15.110 (Ewidencja ludności m. Poznania); Arch. Uniw. Przyr. w P.: sygn. 83/88/10 – DS–170 (teczka personalna S-ego), teczka personalna studencka S-ego z l. 1921–2; B. Główna Uniw. Roln. w Kr.: Kartoteka biogr.
Andrzej Dzięczkowski